Զուգահեռների հատում. այս պարադոքսալ անունը կրող միջազգային սեմինարը տեղի ունեցավ Երեւանում հոկտեմբերի 14-16-ը: Հայաստանում ժամանակակից արվեստը պետական աջակցություն չի ստանում: Կազմակերպությունները գոյություն ունեն միջազգային հիմնադրամների եւ անհատական ֆինանսավորումների շնորհիվ:

Ժամանակակից արվեստի գլոբալացված աշխարհում յուրօրինակ ու որոշակի համատեքստին առանձնահատուկ թվացող նախաձեռնությունը, կամա թե ակամա, կարող է հայտնվել արվեստի տրամասային կամ ինստիտուցիոնալ զարգացումների նորաձեւության հերթական հոսանքի հորձանուտում:

Մեկ կամ երկու տարի առաջ Հայաստանի ազգային պատկերասրահի սրահներից մեկում տեսա երկու այցելուի: Դեռահասներ էին, դատելով շապիկների վրայի գրվածքներից` ՀՀ սփյուռքի նախարարության կողմից իրականացվող Արի տուն ծրագրի մասնակիցներ: Ըստ երեւույթին, ետ էին մնացել կամ հատուկ էին առանձնացել էքսկուրսիայից:

«Երբ քեզ չեն լսում, ուզում ես գոռալ, բայց երբ սկսում են լսել, մտածում ես, նոր ես խոսում»: Իր հարցազրույցներից մեկում (2010) ասել է արվեստագետ Դավիթ Կարեյանը: Սեպտեմբերի 2-ին ՆՓԱԿ-ում բացվել է նրա արվեստի հետահայաց ցուցահանդեսը: Այն ամփոփում է տասնյոթ տարիների ընթացքում արվեստագետի կատարած աշխատանքը:

Անարդարությանը արժանին մատուցելը հազիվ թե նշանակում է մտորել, մատենագրել կամ նկարագրել այն: Արվեստի բենյամինյան պատմությունը, դիալեկտիկական մոտեցումն անցյալին, չի սահմանափակվի գիտությամբ (scholarship) ու դրա հաստատություններով: Այնինչ այդ հաստատությունները այսօր որոշում են արվեստի պատմության սահմաններն այնպես, ինչպես չէին անում վտանգի կարճ պահին, որում Բենյամինը վերաքննում էր գիտակարգը:

Ստացվել է այնպես, որ «սյուրռեալիզմ» բառը շատերի մոտ առաջին հերթին կապվում է Սալվադոր Դալիի անվան հետ: Գուցե ավելի արդար կլիներ, որ այդ բառի առաջացրած ասոցիացիաները տանեին դեպի, օրինակ, Անդրե Բրետոնը` սյուրռեալիզմի հիմնադիրներից մեկը և սյուրռեալիզմի մանիֆեստի հեղինակը:

Հունիսի 3-ին Հայաստանի ազգային պատկերասրահում բացվել է Գեորգի Յակուլովի ցուցահանդեսը: Ցուցահանդեսում ներկայացված են Պատկերասրահին պատկանող գործեր, ինչպես նաեւ արխիվային նյութեր` ճեպանկարներ, ձեռագրեր եւ այլն: Ցուցադրությունը նախ տեղ է գտել երրորդ հարկում եւ զբաղեցրել չորս սրահ: Այժմ, որոշ չափով կրճատվելով, այն տեղափոխվել է առաջին հարկի ավելի փոքր սրահը:

Այդ դիալեկտիկան է, որ պատմաբանին տեսնում է որպես պատմության վրա ազդող, արվեստի գործի միջից այնպիսի իմաստներ արձակող, որոնք ներկայացնում են անցյալի հետ մի ներգրավվածություն, որին չի դիպել իրեղենացումը. «Արվեստի գործի հետ առավել մտերմիկ ներգրավվածությունը պիտի մնա զուր ջանք, քանի դեռ դիալեկտիկական գիտելիքը չի դիպել գործի զգաստ պատմական բովանդակությանը»

1937թ. Էդուարդ Ֆուքսը՝ հավաքորդ եւ պատմաբան էսսեն ամենաքիչ քննարկվածն է Վալտեր Բենյամինի գործերից: Եւ դժվար է հասկանալ, թե ինչու. էսսեն հավակնոտ է իր ծավալով, նշանակալիորեն հրատարակվել է Բենյամինի կյանքի օրոք (աքսորյալ Ֆրանկֆուրտյան դպրոցի Zeitschrift für Sozialforschung հանդեսում) եւ վաղուց հասու է անգլերեն թարգմանությամբ: Իրականում, էսսեն որակելի է որպես կանոնական փիլիսոփայի կանոնական տեքստ, թեեւ դրա մասին քննադատական քննարկումները դեռեւս սակավաթիվ են:

«Երբ Կապիտալի առաջին թարգմանչին, ազնիվ սովետական դասախոսին քննիչները ծեծի են քաշել, դասախոսը փորձել է ուշքի բերել իր նախկին ուսանողներին, դիմելով նրանց զգաստացնող խոսքերով: - Ի՞նչ եք անում, տղաներ, ինչու՞ հեռու չեք նայում, ախր, պատմություն կա, պատասխանատվություն կա... - Քննիչներից մեկը ծխախոտը հանգցրել է՝ սեղմելով իր պրոֆեսորի ճակատին եւ ասել: - Քանի մենք կանք, պատմություն չի լինի, իսկ երբ պատմությունը լինի, մենք չենք լինի:»